De Schaapskudde van Vockestaert

Natuur in onze omgeving

Publicatie in  MAASSTAD weekbladen 01-2010

Van de week kwam ik een schaapskudde tegen aan de

noordrand van Schiedam tussen de Harreweg en de Groeneweg. De schaapherder Arend Slot hoedt twee dagen per week met zijn eigen border collies Floyd en Stone de kudde van ca. 160 schapen. De overige dagen worden door andere vrijwilligers ingevuld. De kudde is eigendom van de Stichting Vockestaert. De schapen zorgen ervoor dat de ca. 250 hectare van het nieuwe natuurgebied ten noorden van Schiedam en Vlaardingen tussen de spoorlijn Schiedam-Delft en de Vlaardingse vaart begraasd wordt. De begrazing is van groot belang voor het landschap omdat de schapen zorgen voor verspreiding van zaden waardoor de biodiversiteit wordt vergroot. Bovendien dragen zij er aan bij dat ongewenste opslag wordt voorkomen en het open karakter van het weidelandschap van Midden Delfland behouden blijft. Het is een fantastisch gezicht om het samenspel tussen de twee honden en de herder te zien bij het leiden van de kudde. Minder bekend is dat hierbij ook een belangrijke rol is weggelegd voor de hamel. De hamel is een ram die met de fles is grootgebracht, is gecastreerd en het gehele jaar door een belangrijk onderdeel van de kudde is. Hij neemt vaak de leiding als er een obstakel zoals een bruggetje genomen moet worden. Als er een schaap over de dam is volgen er meer! De hamel is een heel aanhankelijk dier en volledig handtam. Soms wordt er een bel aan de hamel gebonden en kunnen we spreken van een belhamel! De schapen zijn in twee perioden met tussenpose van een maand gedekt en zullen in het komende voorjaar in februari en maart bevallen. Hiervoor staat een stal ter beschikking aan de aan de Woudweg 26. Hier is er ook een omheind stuk weiland waar de schapen altijd de nacht doorbrengen. Ze zijn het gehele jaar ongeacht de weersomstandigheden buiten en worden dagelijks in het gebied ingezet. De meeste schapen zijn van het ras “Veluws heideschaap”, echter door kruisingen zijn ze niet helemaal raszuiver. Het is erg leuk om door de kudde heen te wandelen. De hond moet dan wel aangelijnd blijven om de schapen die van nature schrikachtig zijn niet te verstoren. Het is een prachtig gezicht met de kersttijd zo’n kudde in de sneeuw in onze eigen omgeving te zien. Je hoeft er niet voor naar Drenthe.

De Kuifaalscholver

De havenpieren van Scheveningen leveren vaak een verassing op. Zo ook vorige week toen er een Kuifaalscholver werd gemeld op www.Waarneming.nl. Uiteraard was ik van de partij en wilde deze Kuifaalscholver heel graag zien. Tijdens mijn zoektocht op de zuiderpier dook rechts van mij een Aalscholver op met een klein visje in zijn bek. Zou dit hem zijn! Wat op viel was de slanke kop en de naar verhouding dunne snavel op. Ook de witte keelvlek en de volledig gele snavel wijken af van een gewone Aalscholver. Dit kon niets anders zijn dan de Kuifaalscholver! Snel bracht ik de fotospullen in gereedheid. Wat zal ik doen, digiscopen (een pocketcamera in combinatie met een telescoop) of met mijn dslr-camera aan de slag. Ik koos voor het laatste. Een bewegend object is in het laatste geval makkelijker te volgen. De vogel was intussen heel energiek aan het vissen en had kleine pauze momenten tussen het duiken door. Hier moest ik het van hebben. Om de 3 a 4 minuten kwam de Kuifaalscholver met een visje boven en was heel succesvol. Al moet wel gezegd worden dat er wel hard voor gewerkt moet worden! Na ca. een half uur leek de vogel verzadigd, bleef aan de oppervlakte en zwom ondertussen verder van de pier af. Nu werd het tijd voor een grondige poets- en wasbeurt. Aalscholvers, dus ook de Kuifaalscholvers missen de vetklier die eenden wel bezitten. Hiermee maken eenden hun verenpak waterafstotend. Het nadeel is dan weer dat duiken wat moeizamer gaat. Elk voordeel heeft zijn nadeel. Kuifaalscholvers zijn typische zeevogels en komen in Europa voornamelijk langs de noordelijke rotskusten van de Atlantische oceaan voor. Ook in de Middellandse zee kan je ze aantreffen. In de wintermaanden gaan ze zwerven en komen dan ook in kleine aantallen in de Noordzee voor. De Kuifaalscholver is kleiner en slanker dan de gewone Aalscholver. De volwassen exemplaren zijn zwart tot donkergroen. De juveniele (jonge) exemplaren zijn donkerbruin waarbij het wit op de borst ontbreekt. Verder heeft de volwassen vogel een kuif. Vandaar de naamgeving. Een ander verschil ten opzichte van de Aalscholver is de dunne snavel in de vorm van een potlood en de witte keelvlek. De Kuifaalscholver is een typische kolonievogel en broedt in grote aantallen op rotskusten waarbij richels en holen worden benut voor hun nesten. Het nest wordt gemaakt van zeewier, visresten en alle andere afvalzaken die we helaas in de zee aantreffen. De Kuifaalscholver is een echte viseter en jaagt op sprot, sardine, lodde, jonge haring, kleine kabeljauw en zandspiering. Ook een kreeftachtige wordt niet versmaad. Gelukkig ben ik niet voor niets naar Scheveningen gegaan en kon deze prachtige waarneming doen.

De Turkse tortel een successtory

Natuur in onze omgeving

Publicatie in  MAASSTAD weekbladen 10-2009

Het verhaal van de Turkse tortel is echt een

successtory. Tot 1900 kwam de soort alleen voor in Turkije maar heeft zich daarna sterk uitgebreid in westelijke richting. In 1949 werd het eerste broedgeval in Nederland vastgesteld bij Oldebroek in Gelderland. Nu komen ze voor in geheel west Europa met uitzondering van IJsland en noord Scandinavië. De Turkse tortel kan zich opmerkelijk snel voortplanten en wel 5 broedsels per jaar grootbrengen. Zelfs de jongen uit het eerste legsel nemen in hetzelfde jaar al weer deel aan de voortplanting en brengen ook weer zelf een nest groot. Het zijn dus echte “tortelduifjes”. Bij de duiven en dus ook bij de Turkse tortels is het gebruikelijk dat er per legsel twee eieren worden gelegd. Dankzij de duivenmelk lukt het ze heel vaak de jongen groot te brengen. Op deze manier heb je natuurlijk wel een supersnelle voortplanting! Turkse tortels zie je nu bijna overal in parken en tuinen. Broeden doen ze graag in coniferen of klimop waarin ze hun nest goed kunnen verbergen. De Turkse tortel is een cultuurvolger en maakt graag gebruik van de mogelijkheden die de mens ze biedt. Vooral waar sprake is van graanoverslag of opslag van veevoer vindt je de Turkse tortel om een graantje mee te pikken. Dat ze daarbij niet schuw zijn zal niemand verwonderen. Naast de Turkse tortel komen in Nederland nog een aantal duivensoorten voor zoals de Houtduif (de grootste van het Stel), de Holenduif (zeer schuw) en de Zomertortel (de mooiste en elegantste).  Het geluid dat de Turkse tortel maakt lijkt op het geluid van de Houtduif. De Turkse Tortel zegt: "Ik groet u" en de Houtduif zegt: "Ik groet u zoet lief”. Een ezelsbruggetje is altijd handig als je vogelgeluiden wilt herkennen en onthouden! Je kan zeker stellen dat de Turkse Tortel aan aanwinst is voor onze avifauna, te meer omdat ze volledig op eigen kracht naar Nederland zijn gekomen. Dat geldt niet voor b.v. de Nijlgans en de Halsbandparkiet. Onder biologen nogal omstreden omdat ze het biologisch evenwicht zouden verstoren!

De Inktviszwam

Natuur in onze omgeving

Publicatie in  MAASSTAD weekbladen 10-2009

Adri de Groot geeft dagelijks een elektronische

krant uit met veel beeldmateriaal en achtergrondinformatie van de natuur in zijn omgeving (Benthuizen). Het is zeer de moeite waard om je hier gratis op te abonneren (zie   www.vogeldagboek.nl   ). Vorige week werden foto’s getoond van o.a. een Inktviszwam die gefotografeerd is in de heemtuin van Capelle a/d IJssel (zie   www.heemtuin-capelle.nl.). Nu weet ik helemaal niets van paddenstoelen, echter deze exotische verschijning heeft me zeer geïnspireerd om hier meer van te weten te komen. Gelukkig lukte het me er eentje te vinden en er een foto van te maken. De Inktviszwam is een van de vele paddenstoelensoorten die in ons land kunnen voorkomen. Volgens schattingen zijn er alleen al in Nederland ca. 4000 soorten waargenomen! Volgens de kenners is het vaak heel moeilijk om de soorten uit elkaar te houden en is in de helft van de gevallen een microscoop en specialistische literatuur nodig om ze op naam te kunnen brengen. Gelukkig geldt dit niet voor de Inktviszwam. Deze zwam komt oorspronkelijk voor in Australië en is waarschijnlijk in de eerste wereldoorlog meegekomen met de Australische troepen die destijds meevochten met de geallieerden in Europa. De eerste waarneming in Europa dateert van 1921. Voor het eerst is de Inktviszwam in Nederland  in Drenthe verschenen. Ze komen voor op plaatsen waar veel houtsnippers worden gebruikt. Bijvoorbeeld op paden in bossen en parken. Ze verspreiden een vieze kadaverlucht. Ik moet bekennen dat ik er niet aan heb geroken! Dat ze hierbij aasvliegen aantrekken zal duidelijk zijn. Door deze vliegen kunnen de sporen verspreidt worden. De 4 tot 6 armen kunnen ongeveer 4 tot 7cm lang worden en groeien uit een centrale bol die het duivelsei wordt genoemd. Paddenstoelen kijken en fotograferen is een hele leuke bezigheid en ik betrap mezelf er op dat ik in de natuur op dit moment meer naar beneden kijk dan omhoog!

De Jan van Gent

Natuur in onze omgeving

Publicatie in  MAASSTAD weekbladen 10-2009

De eerste najaarsstorm van dit jaar raast langs de kust. De wind komt uit het noordwesten. De zee beukt op de pier van Hoek van Holland. Echte zeevogels zijn nu gemakkelijker te zien omdat ze naar de kust geblazen worden! Tegen de wind in zie ik bij de vloedlijn een Jan van Gent op het strand zitten. Vliegend een schitterende vogel (zie foto) maar nu een hoopje ellende! Achter mij duikt een echtpaar op die zich ook het lot van deze vogel aantrekken. "Wat is er aan de hand? Waarom ligt deze vogel op het strand? We moeten iets doen" De vrouw, een doortastend type, belt met mijn mobiel de politie en doet haar verhaal. Ook haar man wil daadkracht tonen. "Ik ga de vogel pakken! Dan kunnen we hem ergens afleveren". Niet doen adviseerde ik hem, kijk uit voor je ogen. Kijk eens naar zijn dolksnavel! Laat dit aan experts over! Het begint harder te regenen en het echtpaar vertrekt. Zelf blijf ik een beetje besluiteloos in de omgeving hangen. Eigenlijk kom ik naar zeevogels kijken! Gelukkig komt na verloop van tijd de dierenambulance. Een kordaat vrijwilligersduo komt naar de vloedlijn. Gerustgesteld wijs ik de plek aan waar de Jan van Gent nog steeds ineengedoken zit. Behendig pakt een vrijwilliger, terwijl ze met haar rechterhand de vogel afleidt, met links de nek van de vogel waarna deze is overmeesterd. Klasse! De vogel zal naar het vogelasiel van Karel Schot in Rotterdam gebracht worden. Natgeregend en soppend in mijn schoenen ga ik opgelucht naar huis. Hopelijk komt het goed met Jan... 

De Grauwe franjepoot

Natuur in onze omgeving 

Publicatie in  MAASSTAD weekbladen 09-2009

Op 18 september j.l. verscheen op   www.waarneming.nl  

de melding dat  in het gebied Vockestaert ten noorden van Schiedam een Grauwe Franjepoot was gesignaleerd. Regelmatig check ik deze site om na te gaan of er nog leuke waarnemingen zijn en nu was het zover. Een tikkeltje opgewonden pak ik mijn camera, telescoop en statief om goed beslagen ten ijs te komen. Binnen 10 minuten ben ik ter plaatse in gezelschap van nog enkele andere vogelaars. De Grauwe franjepoot laat zich fantastisch mooi zien. Als een draaitol zoekt hij de wateroppervlakte af naar kleine ongewervelde waterdiertjes en insecten. Zoals meestal met Grauwe franjepoten is het vogeltje uiterst tam en heeft kennelijk nog geen slechte ervaringen met mensen op gedaan. Dat is op zich niet zo vreemd als je bedenkt dat ze hun broedgebieden hebben in noordelijk Europa, IJsland en Rusland waar de bevolkingsdichtheid niet erg groot is. De doortrek vind voornamelijk plaats over Oost-Europa naar hun zuidelijk gelegen overwinteringsgebieden in de Arabische zee en de Oost-Indische kustgebieden. Het is dus heel opmerkelijk dat ze toch soms op doortrek Nederland aandoen. Met de Grauwe franjepoot is iets opmerkelijks aan de hand. De mannetjes zijn minder fel gekleurd dan de vrouwtjes, broeden de eieren uit en verzorgen de jongen. De vrouwtjes bekommeren zich niet om hun nageslacht en proberen alleen maar hun eieren te slijten aan zorgzame mannetjes. Ze onderhouden hiervoor een territorium dat ze tegen andere vrouwtjes verdedigen. Dat is normaal gesproken de taak van de mannetjes in de vogelwereld!