De Inktviszwam

Natuur in onze omgeving

Publicatie in  MAASSTAD weekbladen 10-2009

Adri de Groot geeft dagelijks een elektronische

krant uit met veel beeldmateriaal en achtergrondinformatie van de natuur in zijn omgeving (Benthuizen). Het is zeer de moeite waard om je hier gratis op te abonneren (zie   www.vogeldagboek.nl   ). Vorige week werden foto’s getoond van o.a. een Inktviszwam die gefotografeerd is in de heemtuin van Capelle a/d IJssel (zie   www.heemtuin-capelle.nl.). Nu weet ik helemaal niets van paddenstoelen, echter deze exotische verschijning heeft me zeer geïnspireerd om hier meer van te weten te komen. Gelukkig lukte het me er eentje te vinden en er een foto van te maken. De Inktviszwam is een van de vele paddenstoelensoorten die in ons land kunnen voorkomen. Volgens schattingen zijn er alleen al in Nederland ca. 4000 soorten waargenomen! Volgens de kenners is het vaak heel moeilijk om de soorten uit elkaar te houden en is in de helft van de gevallen een microscoop en specialistische literatuur nodig om ze op naam te kunnen brengen. Gelukkig geldt dit niet voor de Inktviszwam. Deze zwam komt oorspronkelijk voor in Australië en is waarschijnlijk in de eerste wereldoorlog meegekomen met de Australische troepen die destijds meevochten met de geallieerden in Europa. De eerste waarneming in Europa dateert van 1921. Voor het eerst is de Inktviszwam in Nederland  in Drenthe verschenen. Ze komen voor op plaatsen waar veel houtsnippers worden gebruikt. Bijvoorbeeld op paden in bossen en parken. Ze verspreiden een vieze kadaverlucht. Ik moet bekennen dat ik er niet aan heb geroken! Dat ze hierbij aasvliegen aantrekken zal duidelijk zijn. Door deze vliegen kunnen de sporen verspreidt worden. De 4 tot 6 armen kunnen ongeveer 4 tot 7cm lang worden en groeien uit een centrale bol die het duivelsei wordt genoemd. Paddenstoelen kijken en fotograferen is een hele leuke bezigheid en ik betrap mezelf er op dat ik in de natuur op dit moment meer naar beneden kijk dan omhoog!

De Jan van Gent

Natuur in onze omgeving

Publicatie in  MAASSTAD weekbladen 10-2009

De eerste najaarsstorm van dit jaar raast langs de kust. De wind komt uit het noordwesten. De zee beukt op de pier van Hoek van Holland. Echte zeevogels zijn nu gemakkelijker te zien omdat ze naar de kust geblazen worden! Tegen de wind in zie ik bij de vloedlijn een Jan van Gent op het strand zitten. Vliegend een schitterende vogel (zie foto) maar nu een hoopje ellende! Achter mij duikt een echtpaar op die zich ook het lot van deze vogel aantrekken. "Wat is er aan de hand? Waarom ligt deze vogel op het strand? We moeten iets doen" De vrouw, een doortastend type, belt met mijn mobiel de politie en doet haar verhaal. Ook haar man wil daadkracht tonen. "Ik ga de vogel pakken! Dan kunnen we hem ergens afleveren". Niet doen adviseerde ik hem, kijk uit voor je ogen. Kijk eens naar zijn dolksnavel! Laat dit aan experts over! Het begint harder te regenen en het echtpaar vertrekt. Zelf blijf ik een beetje besluiteloos in de omgeving hangen. Eigenlijk kom ik naar zeevogels kijken! Gelukkig komt na verloop van tijd de dierenambulance. Een kordaat vrijwilligersduo komt naar de vloedlijn. Gerustgesteld wijs ik de plek aan waar de Jan van Gent nog steeds ineengedoken zit. Behendig pakt een vrijwilliger, terwijl ze met haar rechterhand de vogel afleidt, met links de nek van de vogel waarna deze is overmeesterd. Klasse! De vogel zal naar het vogelasiel van Karel Schot in Rotterdam gebracht worden. Natgeregend en soppend in mijn schoenen ga ik opgelucht naar huis. Hopelijk komt het goed met Jan... 

De Grauwe franjepoot

Natuur in onze omgeving 

Publicatie in  MAASSTAD weekbladen 09-2009

Op 18 september j.l. verscheen op   www.waarneming.nl  

de melding dat  in het gebied Vockestaert ten noorden van Schiedam een Grauwe Franjepoot was gesignaleerd. Regelmatig check ik deze site om na te gaan of er nog leuke waarnemingen zijn en nu was het zover. Een tikkeltje opgewonden pak ik mijn camera, telescoop en statief om goed beslagen ten ijs te komen. Binnen 10 minuten ben ik ter plaatse in gezelschap van nog enkele andere vogelaars. De Grauwe franjepoot laat zich fantastisch mooi zien. Als een draaitol zoekt hij de wateroppervlakte af naar kleine ongewervelde waterdiertjes en insecten. Zoals meestal met Grauwe franjepoten is het vogeltje uiterst tam en heeft kennelijk nog geen slechte ervaringen met mensen op gedaan. Dat is op zich niet zo vreemd als je bedenkt dat ze hun broedgebieden hebben in noordelijk Europa, IJsland en Rusland waar de bevolkingsdichtheid niet erg groot is. De doortrek vind voornamelijk plaats over Oost-Europa naar hun zuidelijk gelegen overwinteringsgebieden in de Arabische zee en de Oost-Indische kustgebieden. Het is dus heel opmerkelijk dat ze toch soms op doortrek Nederland aandoen. Met de Grauwe franjepoot is iets opmerkelijks aan de hand. De mannetjes zijn minder fel gekleurd dan de vrouwtjes, broeden de eieren uit en verzorgen de jongen. De vrouwtjes bekommeren zich niet om hun nageslacht en proberen alleen maar hun eieren te slijten aan zorgzame mannetjes. Ze onderhouden hiervoor een territorium dat ze tegen andere vrouwtjes verdedigen. Dat is normaal gesproken de taak van de mannetjes in de vogelwereld!

De Paardebijter

Natuur in onze omgeving 

Publicatie in  MAASSTAD weekbladen 09-2009

Men neemt aan dat de naamgeving komt van het feit

dat deze libel vlak langs dieren en mensen scheert om insecten te vangen en het lijkt alsof ze bijten. Bij paarden worden voornamelijk vliegen en dazen gevangen. Daar kan je als paard geen bezwaar tegen hebben. De Paardenbijter behoort tot de echte libellen en is nu volop te zien langs de Poldervaart. De vliegtijd is van midden juni tot begin november.  Nu zijn het nog onze eigen in Nederland geboren Paardenbijters, maar over een aantal weken worden deze aangevuld met trekkers uit Midden-Europa. De soortherkenning is, voor een leek zoals ik, niet eenvoudig. Ze lijken veel op de Venglazenmaker en op enkele onopvallende kenmerken na, bijna niet van deze glazenmaker te onderscheiden. Het makkelijkst is het kenmerk van de spijker boven op het borststuk.  Het vogelen in de zomer ligt nu op een laag pitje. Een mooi alternatief zijn de libellen en vlinders die nu volop actief zijn. Sinds kort ben ik in het bezit van een libellengids en een vlindergids. Er gaat echt een wereld voor je open als je kijkt wat er in onze omgeving allemaal is te zien. Gelukkig kan ik ze fotograferen en  thuis op naam brengen. Dat zou in het veld niet eenvoudig zijn. Zo ben ik er achter gekomen dat er naast de Paardenbijter ook libellen in onze omgeving voorkomen zoals de Houtpantserjuffer, de Watersnuffel, het Lantaarntje, de Vroege glazenmaker, de Bloedrode- , de Bruine- en de Steenrode heidelibel. Veel informatie is te vinden op het libellennet van de vlinderstichting  http://www.libellennet.nl/  Ik vind het heel erg leuk dat ik weer een nieuwe passie heb gevonden! Wellicht is het ook iets voor u.

De Woudaap superzeldzaam

Natuur in onze omgeving

Publicatie in  MAASSTAD weekbladen 08-2009

Apen in onze omgeving? Nee, natuurlijk niet. Woudapen

ook bijna niet, hoewel… je weet het nooit. Er is een plek in de omgeving van Rotterdam waar de Woudaap zich nog steeds kan handhaven. Superzeldzaam zijn ze en vrijwel niet meer te zien in Nederland. De Woudaap is een kleine reigerachtige niet veel groter dan een Tortelduif. In vlucht is hij opvallender dan in zit, vooral de lichte vleugelvlekken zijn kenmerkend. Vliegend doet hij mij aan een grote vlinder denken!   Het leefgebied bestaat uit moeras met dichte oude rietkragen die overgaan in ruigtes met wilgen en biezen. Hiervan heeft Nederland gelukkig nog genoeg te bieden. Waarom het Woudaapje in Nederland zo zeldzaam geworden is weten we niet. Ze overwinteren in Afrika ten zuiden van de Sahara en moeten jaarlijks een flinke risicovolle trektocht ondernemen. Eind mei zijn ze weer terug waarna meteen de balts begint. Vaak klimt het mannetje (als een aapje!) naar de top van een bosje oud riet en laat een soort geblaf horen dat lijkt op een ver weg klinkende hond. Hiermee geeft hij aan; dit is mijn gebied en ik ben beschikbaar voor de vrouwtjes! Dit is de periode waarin de Woudaap het beste is te zien. Ook als er jongen zijn zie je regelmatig beide ouders heen en weer vliegen om de jongen te voeren. Normaal gesproken leiden ze een verborgen leven en is het echt een buitenkans er eentje te zien. Wereldwijd hebben ze een enorm verspreidingsgebied en komen voor in Australië, Azië, Europa en Afrika. Ik vind het heel bijzonder dat ze nog steeds in Nederland voorkomen en jaarlijks naar dat kleine stukje groen terugkeren in de omgeving van Rotterdam.

De Spotvogel

Natuur in onze omgeving

Publicatie in  MAASSTAD weekbladen 07-2009

In de jaren zestig, toen het Prinses Beatrixpark in

Schiedam ongeveer 10 jaar bestond, was de biotoop heel geschikt voor Spotvogels. Als kind zochten we dikwijls naar vogelnestjes (trouwens een hele slechte gewoonte!) en vonden toen ook het nest van de Spotvogel. Bijna altijd verstopt in vlierstruiken. Het nestje was aan de binnenzijde mooi glad afgewerkt en bevatte 4 a 5 prachtig lichtpaarse  eitjes met zwarte stipjes. Ik denk dat Spotvogels toen veel algemener waren. Tegenwoordig mag je blij zijn als je er eentje aantreft in onze omgeving. Nog steeds vind je ze in parkachtige landschappen die voorzien zijn van verspreide groepjes bomen met een goede onderbegroeiing. Ook de rijk begroeide boerenerven in Middendelfland zijn een hele geschikte habitat. De zang van de Spotvogel vind ik persoonlijk behoren tot de mooiste van onze avifauna en is heel afwisselend, waarbij andere vogels (soms meer dan 30 soorten) geïmiteerd worden. Toch heeft ook de Spotvogel voor een deel een soorteigen zang waaraan je meteen de zang in herkend van de Spotvogel. Prachtig is het oranje aan de binnenzijde van de snavel te zien als de Spotvogel voluit aan het zingen is. Broeden doen ze in heel Europa tot in Centraal-Siberië behalve in Engeland en Ierland. Ze blijven maar heel kort van medio april tot september in ons land. Overwinteren doen ze in tropisch Afrika. Hiervoor trekken ze in een breed front over de Middellandse zee. Laten we hopen dat de Spotvogel zich in ons land kan blijven handhaven. Ik zou zijn zang in het voorjaar voor geen goud willen missen!